Nowy Kodeks Etyki Lekarskiej (KEL) – jakie zmiany od 01.01.2025 r.?

W dniu 1 stycznia 2025 roku zaczął obowiązywać nowy Kodeks Etyki Lekarskiej, który został uchwalony w maju 2024 roku podczas Nadzwyczajnego XVI Krajowego Zjazdu Lekarzy.

W dostępnych publikacjach Naczelnej Izby Lekarskiej dotyczących nowego KEL podkreśla się, że jego aktualizacja była niezbędna. Pomimo bowiem wielu zmian społecznych i politycznych, takich jak chociażby dołączanie Polski do Unii Europejskiej, które miały wpływ na funkcjonowanie lekarzy i lekarzy dentystów w systemie ochrony zdrowia, kodeks zasady etyki nie był nowelizowany od ponad dwóch dekad. Prace nad zmianami trwały wiele miesięcy i były poprzedzone konsultacjami ze środowiskiem lekarskim. Według deklaracji przedstawicieli NIL, nowe brzmienie KEL uwzględnia współczesne realia pracy lekarza i stanowi najbardziej aktualną wiedzę w zakresie tego, jak powinien postępować lekarz w swoim codziennym życiu zawodowym.

Poniżej przedstawiany najistotniejsze w ocenie Kancelarii F/K Legal zmiany, jakie pojawiły się w nowym KEL:

1. uregulowano kwestię zasad korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji (AI) w praktyce lekarza (art. 12 KEL),
2. zrezygnowano z zapisu wprowadzającego jednoznaczny zakaz wszelkiego reklamowania w działaniach zawodowych lekarzy (art. 63 ust. 1 poprzedniego KEL),
3. zdefiniowano pojęcie „informacji o oferowanych usługach” , którą może być każda forma przekazu mająca na celu upowszechnienie wizerunku lekarza lub usług związanych z wykonywaniem zawodu lekarza. Zastrzeżono jednocześnie, że niedopuszczalne jest wykorzystywanie autorytetu lekarza do promowania usług niezwiązanych z wykonywaniem zawodu lekarza (art. 71 KEL),
4. wprowadzono wyraźne wskazanie, że to lekarz decyduje o wyborze formy konsultacji z pacjentem, w tym również formy telemedycznej (art. 9 KEL),
5. wprowadzono nowe pojęcie „terapii daremnej”, wskazując że lekarzowi nie wolno jej stosować (art. 33 ust. 3 KEL);
6. rozbudowano wytyczne dla lekarzy odnośnie sposobu ich zachowania się oraz podejmowanych działań na tzw. forum publicznym, w szczególności w Internecie i mediach (art. 78 KEL),
7. wprowadzono wyraźny zakaz posługiwania się przez lekarzy metodami niezweryfikowanymi naukowo lub uznanymi za szkodliwe bądź bezwartościowe (art. 6 ust. 2 KEL),
8. zdecydowano się również na szereg zmian redakcyjnych, m.in.:

• w wielu zapisach zastąpiono pojęcie „chorego” na rzecz „pacjenta”,
• zmieniono wyrażenie „współczesnej wiedzy medycznej” na „aktualną wiedzę medyczną”,
• zrezygnowano z pojęcia „reanimacji” na rzecz „resuscytacji”,

9. wprowadzono wyraźne wskazanie, że lekarz ma obowiązek dokumentowania przebiegu postępowania diagnostycznego, leczniczego lub zapobiegawczego z należytą starannością, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, poświęcając temu niezbędny czas  (art. 8 KEL),
10. wprowadzono zastrzeżenie, że dopuszczalna jest merytoryczna krytyka innego lekarza (art. 62 ust. 2 KEL),
11. w niektórych postanowieniach zastąpiono określenie „lekarz powinien” na „lekarz ma obowiązek” odnośnie:

• informowania pacjenta o korzyściach i ryzyku proponowanych działań diagnostycznych i leczniczych a także o możliwościach zastosowania innego postępowania medycznego (art. 14 ust. 2 KEL),
• ustalenia przez lekarza, że spodziewane korzyści dla pacjenta w związku z eksperymentem medycznym będą przeważać w istotny sposób nad nieuniknionym ryzykiem (art. 44 zd. 2 KEL),
• ujawniania swoich powiązań z producentami leków lub wyrobów medycznych pacjentom, którzy mają być poddani badaniom sponsorowanym przez tego producenta (art. 58 KEL).

Wobec toczącej się w środowisku dyskusji na temat wykładni niektórych nowych rozwiązań zaproponowanych w KEL, Naczelna Izba Lekarska na swojej stronie internetowej publikuje komentarze do wybranych zagadnień, z którymi można zapoznać się TUTAJ.

Warto, aby każdy lekarz oraz lekarz dentysta zapoznał się z pełnym brzmieniem nowego KEL, który w wielu aspektach istotnie różni się od poprzedniej wersji.  Powyższe jest o tyle istotne, gdyż od 1 stycznia 2025 roku to nowy zbiór zasad etycznych będzie podstawą dla ewentualnej oceny sposobu postępowania lekarza w kontekście ustalenia, czy w danej sytuacji doszło do popełnienia przez niego przewinienia zawodowego.

Przypomnijmy, że w przypadku uznania lekarza za winnego popełnienia przewinienia zawodowego, sąd lekarski może orzec następujące kary:

1. upomnienie;
2. nagana;
3. kara pieniężna;
4. zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do pięciu lat;
5. ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat;
6. zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat;
7. pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Kancelaria F/K Legal na co dzień wspiera lekarzy także w ramach toczących się względem nich postępowaniach w przedmiocie ich odpowiedzialności zawodowej przed sądami lekarskimi. W razie potrzeby konsultacji lub uzyskania wsparcia, zapraszamy do kontaktu.

Warto skontaktować się w celu omówienia szczegółów.

Autorzy

Natalia Zbrojewska