Apteka dla Aptekarza 2.0 i przyszłość rynku aptecznego w Polsce – nowe raporty, początek kluczowej debaty.

Nowelizacja „Apteki dla Aptekarza 2.0”, cztery raporty o rynku aptek i rozpoczęcie prac Parlamentarnego Zespołu ds. Regulacji Rynku Aptecznego pokazują, że rynek farmaceutyczny stoi dziś przed ważnymi decyzjami. Nadchodzące miesiące mogą przesądzić o jego dalszym kierunku.

Apteka dla Aptekarza 2.0 – punkt zwrotny dla rynku aptek

Wprowadzone we wrześniu 2023 roku przepisy „Apteki dla Aptekarza 2.0” w istotny sposób zmieniły zasady prowadzenia aptek w Polsce. Nowelizacja rozszerzyła ograniczenia własnościowe i wprowadziła surowe sankcje za naruszenie zakazów przejmowania kontroli nad aptekami. Jej celem było zatrzymanie koncentracji rynku i ochrona niezależności farmaceutów.

Jednak sposób uchwalenia przepisów wzbudził poważne wątpliwości konstytucyjne.
Trybunał Konstytucyjny we wrześniu 2024 roku uznał, że AdA 2.0 została przyjęta z naruszeniem zasad legislacyjnych. Wyrok TK, od daty jego opublikowania ma ten skutek, że zachodzi konieczność wyeliminowania przepisów AdA 2.0 z porządku prawnego, jako wprowadzonych z naruszeniem Konstytucji. Zgodnie jednak z Konstytucją, aby wyrok TK wszedł w życie, musi zostać opublikowany w Dzienniku Ustaw. Brak publikacji wyroku TK sprawia, że przepisy formalnie nadal obowiązują, co tworzy stan prawnej niepewności. Przykładowo, wojewódzcy inspektorzy farmaceutyczni rozpatrując wnioski o przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki nadal muszą uwzględniać przepisy AdA 2.0., a odmowa ich stosowania może nastąpić dopiero na etapie sądowym.

Rynek apteczny w świetle najnowszych raportów

Na początku 2025 r. ukazały się cztery istotne raporty analizujące sytuację rynku aptek:

• Raport Naczelnej Izby Aptekarskiej (NIA) – „Apteka dla Aptekarza – Bezpieczeństwo lekowe dla pacjenta 2025”
• Raport Związku Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek (ZAPPA) – „30 lat rynku aptek w Polsce”
• Raport Pracodawców RP – „Sytuacja rynku aptek w Polsce i wybranych krajach Europy”
• Raport Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) – „Rynek aptek w Europie”

Raporty te ukazują odmienne podejście do oceny skutków regulacji:

ZAPPA i NIA wskazują, że AdA 2.0 chroni bezpieczeństwo lekowe i przeciwdziała monopolizacji rynku.

Pracodawcy RP postulują liberalizację, podkreślając spadek liczby aptek i utrudnienia w dostępie do leków.

AOTMiT prezentuje neutralną analizę porównawczą – pokazując, że polski model regulacji własności aptek jest zbliżony do rozwiązań przyjętych w większości państw UE.

Parlamentarny Zespół rozpoczyna prace – początek szerszej dyskusji

23 kwietnia 2025 roku odbyło się inauguracyjne posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Regulacji Rynku Aptecznego i Produktów Leczniczych. Podczas spotkania zwrócono uwagę na kluczowe wyzwania stojące przed rynkiem aptecznym:

• likwidację „białych plam” – gmin pozbawionych aptek,
• rozwój usług farmaceutycznych jako wsparcia dla systemu ochrony zdrowia,
• potrzebę działań zmierzających do obniżenia cen leków i poprawy dostępności,
• konieczność wypracowania nowych rozwiązań legislacyjnych uwzględniających interes pacjenta i bezpieczeństwo lekowe.

Dyskusja nad kierunkiem zmian dopiero się rozpoczęła. Wypowiedzi przedstawicieli różnych środowisk pokazały, jak głębokie są rozbieżności w ocenie aktualnych regulacji. Zaplanowane są kolejne posiedzenia Zespołu. Najbliższy termin to 6 maja 2025 r.

Przyszłość regulacji – między bezpieczeństwem a swobodą gospodarczą

Rynek apteczny stoi dziś na rozdrożu. Z jednej strony konieczne jest zapewnienie dostępu do aptek i utrzymanie wysokich standardów opieki farmaceutycznej.
Z drugiej – nadmierna regulacja może ograniczać rozwój przedsiębiorczości i wprowadzać bariery w dostępie do usług dla pacjentów.

Bezpieczeństwo lekowe w kontekście przepisów AdA 2.0 to coraz częściej pojawiający się wątek w debacie publicznej. Apteki pełnią istotną rolę w czasie pokoju, z kolei ograniczenie dostępności aptek, a co za tym idzie – leków dla obywateli, może stanowić istotne zagrożenie w czasie konfliktu zbrojnego. Przyszłe zmiany muszą być wprowadzane z dużą rozwagą. Kolejne przepisy powinny opierać się na rzetelnej analizie skutków regulacji, aby nie pogłębiać chaosu interpretacyjnego i zapewnić stabilność prawną niezbędną dla funkcjonowania rynku zdrowia.

Jak możemy pomóc?

Kancelaria F/K Legal od wielu lat specjalizuje się w obsłudze prawnej rynku farmaceutycznego.
Wspieramy naszych Klientów we wszystkich sprawach związanych z funkcjonowaniem aptek. Zapewniamy stałe doradztwo, wychodząc naprzeciw potrzebom zarówno sieci aptecznych, jak i indywidualnych farmaceutów. Śledzimy na bieżąco prace legislacyjne i zmiany na rynku aptek – pomagamy dostosować działalność do nowych warunków, minimalizując ryzyka prawne i biznesowe.

W razie potrzeby konsultacji lub uzyskania wsparcia w tym temacie, zapraszamy do kontaktu!