Podsumowanie zmian obowiązujących od 30 września 2025 r. w dostępie do świadczeń opieki zdrowotnej dla obywateli Ukrainy objętych specustawą o pomocy obywatelom Ukrainy  

Od 30 września 2025 r. obowiązują znowelizowane przepisy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (tzw. specustawa). Dotyczą one m.in. dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej dla obywateli Ukrainy, których pobyt w Polsce na mocy tej specustawy jest uznawany za legalny. Nowelizacja przepisów specustawy wprowadza istotne zmiany w dostępie do świadczeń, do których dotychczas mieli prawo dorośli obywatele Ukrainy, którzy znaleźli w Polsce schronienie przed wojną. 

Podstawa prawna zmian w dostępie do świadczeń dla obywateli Ukrainy

• Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2025 r., poz. 337, z późn. zm.);
• Ustawa z 12 września 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu weryfikacji prawa do świadczeń na rzecz rodziny dla cudzoziemców oraz o warunkach pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2025 r., poz. 1301).

Najważniejsze zmiany w dostępie do świadczeń

Od dnia 30 września 2025 r. wprowadzono ograniczenia w dostępie do niektórych świadczeń opieki zdrowotnej dla obywateli Ukrainy przebywających legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie tzw. specustawy. Zmiany dotyczą wyłącznie osób pełnoletnich (tj. po ukończeniu 18. roku życia), które nie są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym w Polsce.

Najważniejsze skutki nowelizacji:

1. osoby powyżej 18. roku życia nieobjęte ubezpieczeniem zdrowotnym, tracą prawo do szeregu świadczeń planowych, refundacji leków i programów lekowych;
2. dzieci i młodzież do 18. roku życia zachowują pełne prawo do świadczeń zdrowotnych;
3. świadczenia rozpoczęte przed 30 września 2025 r. mogą być kontynuowane do zakończenia leczenia;
4. recepty dla osób dorosłych od 30 września 2025 r. muszą być wystawiane z odpłatnością 100%.

Ograniczenie dostępu do świadczeń planowych dla dorosłych bez ubezpieczenia zdrowotnego

Zgodnie z nowelizacją przepisów, obywatelom Ukrainy powyżej 18. roku życia nieobjętym ubezpieczeniem zdrowotnym, od 30 września 2025 r. NIE PRZYSŁUGUJE prawo do:

1. leczenia uzdrowiskowego i rehabilitacji uzdrowiskowej,
2. podania produktów leczniczych wydawanych pacjentom w ramach programów polityki zdrowotnej ministra właściwego do spraw zdrowia,
3. programów zdrowotnych,
4. rehabilitacji leczniczej,
5. leczenia stomatologicznego,
6. programów lekowych,
7. ratunkowego dostępu do technologii lekowych,
8. świadczeń opieki zdrowotnej polegających na przeszczepianiu lub zastosowaniu u ludzi komórek, w tym komórek krwiotwórczych szpiku, krwi obwodowej oraz krwi pępowinowej, tkanek i narządów pochodzących od żywego dawcy lub ze zwłok, o którym mowa w ustawie z 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. z 2023 r. poz. 1185),
9. zabiegów endoprotezoplastyki i usunięcia zaćmy,
10. leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych dostępnych w aptece na receptę, objętych refundacją na podstawie ustawy z 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 907 i 1192),
11. zaopatrzenia w wyroby medyczne na zlecenie osoby uprawnionej oraz ich naprawy, o których mowa w ustawie z 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych.

WAŻNE: Dzieci są nadal uprawnione do świadczeń zdrowotnych na dotychczasowych zasadach.

WAŻNE: W przypadku, gdy w trakcie udzielania świadczeń opieki zdrowotnej wskazanych w pkt 3–9, pacjent ukończył 18. rok życia, świadczenia te są kontynuowane do zakończenia leczenia.

WAŻNE: Jeśli udzielanie świadczeń wymienionych w pkt 3–9 rozpoczęło się przed 30 września 2025 r., czyli przed wejściem w życie znowelizowanych przepisów specustawy dotyczącej pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, przysługują one tym pacjentom do zakończenia leczenia.

Zmiana zasad refundacji leków – pełna odpłatność dla dorosłych od 30 września 2025 r.

od 30 września 2025 r. dla obywateli Ukrainy (powyżej 18 roku życia), których obejmują przepisy specustawy, recepty powinny być wystawiane ze 100% odpłatnością. Wystawienie recepty refundowanej dla osób nieuprawnionych jest zagrożone sankcją, która wynika wprost z ustawy z 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 907 i 1192).

Zmiany w obrębie eWUŚ

Od 30 września 2025 r. system eWUŚ (Elektroniczna Weryfikacja Uprawnień Świadczeniobiorców) rozróżnia uprawnienia obywateli Ukrainy według wieku. Oznacza to, że osoby do ukończenia 18. roku życia pozostają uprawnione do pełnego zakresu świadczeń, natomiast osoby pełnoletnie – wyłącznie do świadczeń w stanach nagłych i podstawowej opieki zdrowotnej.

Szczegóły techniczne dotyczące nowej funkcjonalności eWUŚ dostępne są w komunikacie NFZ: https://www.nfz.gov.pl/dla-swiadczeniodawcy/ewus/komunikaty-dotyczace-ewus/projektowane-zmiany-w-systemie-ewus-w-zwiazku-z-procedowanymi-pracami-legislacyjnymi-dotyczacymi-obywateli-ukrainy,34.html

Porównanie dostępu do świadczeń przed i po 30 września 2025 r. dla obywateli Ukrainy po ukończeniu 18. roku życia

W razie potrzeby konsultacji lub uzyskania wsparcia w tym temacie, zapraszamy do kontaktu.